Undir venjulegum kringumstæðum er öllum frumuvexti í líkamanum nákvæmlega stýrt. Þegar frumur eldast og deyja eru þær endurnýjaðar á skipulegan hátt og nýjar frumur koma í stað þeirra sem deyja. Krabbamein einkennist af því að frumur fara að vaxa og fjölga sér stjórnlaust. Ef þetta gerist í blöðruhálskirtlinum ertu kominn með blöðruhálskirtilskrabbamein.

Algengt er að blöðruhálskirtilskrabbamein vaxi hægt eða vaxi alls ekki. Ef til vill mun það aldrei valda vandræðum. Það er þó í sumum tilfellum hraðvaxandi og þá er líklegra að það dreifi sér um líkamann og valdi óþægindum. Í þeim tilfellum þarf að meðhöndla krabbameinið til að fyrirbyggja að það dreifi sér út fyrir blöðruhálskirtilinn. Flestir karlar með blöðruhálskirtilskrabbamein á byrjunarstigi eru einkennalausir. Sumir karlar hafa haft þvagfæravandamál, t.d. erfiðleika við þvaglát og hafa farið í rannsóknir í þeim tilgangi að skoða hvort blöðruhálskirtilskrabbamein geti verið orsökin. Erfiðleikar við þvaglát stafa oft af einhverju öðru en krabbameini. Einn af hverjum átta körlum á Íslandi fær krabbamein í blöðruhálskirtil einhvern tíma á lífsleiðinni. Eftir fimmtugt aukast líkur karla á að fá blöðruhálskirtilskrabbamein, svartir karlar eru líklegri en aðrir til að fá krabbameinið og einnig eru auknar líkur á að þú greinist ef faðir þinn eða bróðir hafa fengið krabbameinið.

Ýmsar rannsóknir eru gerðar til að greina krabbameinið og hér á eftir er farið yfir það. Kannski hefurðu þegar farið í einhverjar af þessum rannsóknum en það gæti þurft að gera fleiri til að meta hvort krabbameinið hefur dreift sér og hversu illkynja það er. Ef til vill ferðu ekki í allar eftirfarandi rannsóknir og ekki endilega í sömu röð og þær eru taldar upp hér. PSA-mæling PSA er mælanlegt í blóði og segir til um magn eggjahvítuefnis sem kallast PSA (prostate specific antigen). Frumur blöðruhálskirtilsins framleiða þetta eggjahvítuefni en krabbameinsfrumur í kirtlinum geta einnig gert það. Það er eðlilegt að PSA mælist í blóði í litlu magni og það hækkar með aldrinum. Þreifing á blöðruhálskirtli Læknir framkvæmir þessa rannsókn með því að þreifa kirtilinn frá endaþarmsveggnum. Hann notar hanska og setur gel á fingurinn svo þreifingin valdi sem minnstum óþægindum. Með þreifingu má greina hnúta eða óregluleg svæði í kirtlinum og hvort hann er óeðlilega stór. Segulómun (MRI) Í segulómun er notað sterkt segulsvið til að fá fram nákvæma mynd af blöðruhálskirtlinum og aðliggjandi vef til að sjá hvort krabbameinið hefur dreift sér eða er vaxið út fyrir kirtilinn. Yfirleitt ferðu fyrst í ómskoðun af kirtlinum áður en ákvörðun er tekin um sýnatöku. Stundum er talin ástæða til að fá segulómskoðun áður en sýni eru tekin úr kirtlinum. Sýnataka úr blöðruhálskirtli Vefjasýni úr blöðruhálskirtli eru tekin til að greina hvort krabbamein sé til staðar. Notaðar eru fínar nálar til að stinga á kirtlinum og ná sýni úr kirtilvefnum. Vefjasýnin eru skoðuð í smásjá til að athuga hvort þar finnist krabbameinsfrumur. Sýnatökur eru tvenns konar: • Læknirinn setur gel á ómsjárskanna og kemur honum fyrir í endaþarminum. Ómsjárskanninn gefur mynd af blöðruhálskirtlinum og hægt er að skoða hann á skjá. Því næst er nál stungið gegnum endaþarmsvegginn inn í kirtilinn og ómsjármyndin notuð til að finna út hvar er best að taka sýnin. Sýnatakan fer fram í staðdeyfingu og henni fylgja yfirleitt ekki mikil óþægindi. • Stundum eru vefjasýni tekin með því að stinga nál milli pungs og spangar, framan við endaþarmsopið. Slík sýnataka er gerð í svæfingu eða mænudeyfingu. Tölvusneiðmynd (CT-skann) Í tölvusneiðmynd er hægt að sjá hvort merki séu um að krabbameinið hafi dreift sér út fyrir kirtilinn, t.d. til eitla eða nærliggjandi beina. Eitlarnir eru hluti af ónæmiskerfi líkamans og eru dreifðir um hann. Beinaskann Beinaskann er myndgreiningartækni sem er notuð til að greina hvort krabbameinsfrumur hafa dreift sér til beina í líkamanum. Byrjað er á að sprauta geislavirku litarefni í litlu magni í æð í handleggnum og skannið er framkvæmt tveimur til þremur klukkustundum síðar. Ef krabbamein er í beinunum, lýsir litarefnið upp þau svæði. Jáeindaskanni (PET scan) Á Landspítalanum er hægt að fara í rannsókn í jáeindaskanna. Í honum er hægt að rannsaka hversu vel ýmis svæði líkamans starfa. Rannsóknin er notuð til að skoða hvort krabbameinið hefur dreift sér út fyrir blöðruhálskirtilinn. Venjulega er þessi rannsókn notuð til að skoða hvort krabbameinið hefur tekið sig upp eftir meðferð.

Læknirinn skoðar niðurstöður úr öllum rannsóknunum sem þú hefur undirgengist til að komast að því hvort krabbameinið er staðbundið eða hefur dreift sér og hvort það er hægvaxandi eða hraðvaxandi. Fáðu lækninn eða hjúkrunarfræðinginn til að útskýra niðurstöðurnar þannig að þú skiljir. PSA-gildi Það er eðlilegt að PSA mælist í blóði í einhverjum mæli og það hækkar með aldrinum. Ef þú ert með blöðruhálskirtilskrabbamein getur PSAgildið í blóði hækkað. En það getur líka hækkað af öðrum ástæðum – meðal annars vegna þvagfærasýkingar, stækkunar á blöðruhálskirtlinum og vegna mikillar líkamsþjálfunar, sérstaklega ef stundaðar eru hjólreiðar. Auk þess geta karlar verið með blöðruhálskirtilskrabbamein þrátt fyrir að hafa eðlilegt PSA-gildi. Verið getur að þú hafir mælst með hækkað PSA og í framhaldi af því hafirðu farið í fleiri rannsóknir til að greina krabbameinið. Niðurstöður úr sýnatöku Vefjasýnin þín eru skoðuð í smásjá til að athuga hvort þar finnist krabbameinsfrumur. Læknirinn sem óskaði eftir sýnatökunni fær sent svokallað meinafræðisvar með niðurstöðum. Svarið sýnir:

• hvort krabbameinsfrumur hafi fundist í sýnunum

• í hversu mörgum sýnum þær fundust

• hversu mikið fannst af þeim í hverju sýni.
  

Þú getur fengið afrit af meinafræðisvarinu hjá þínum lækni sem einnig getur útskýrt fyrir þér niðurstöðuna. Þú getur einnig haft samband við hjúkrunarfræðing sem getur útskýrt þetta fyrir þér. Niðurstöður úr sýnatökum eru notaðar til að greina hversu illkynja krabbameinið er – þ.e.a.s. hversu líklegt er að krabbameinið vaxi og dreifi sér út fyrir kirtilinn. Þú munt ef til vill heyra talað um Gleason-gráðu, Gleason-stig eða gráðuflokk í þessu sambandi. Gleason-gráða Þegar krabbameinsfrumur eru skoðaðar í smásjá hafa þær mismunandi mynstur eftir því hversu miklar líkur eru á að þær séu hraðvaxandi. Mynstrin fá gráðu frá einni upp í fimm, svonefnda Gleason-gráðu. Gráðan þrír eða hærri bendir til krabbameins en gráða á bilinu einn til tveir telst ekki krabbamein. Ef krabbameinsfrumur finnast í sýnum frá þér er þeim gefin Gleason-gráða. Gráðan segir til um hversu illkynja krabbameinið er, þ.e.a.s. hversu miklar líkur eru á því að það vaxi og dreifi sér út fyrir kirtilinn. Gleason-stig Eins og áður sagði eru mismunandi gráður í sýnunum sem tekin voru. Heildar Gleason-stig er gefið með því að leggja saman tvær Gleasongráður. Í fyrsta lagi er fundin algengasta gráðan í öllum sýnunum. Í öðru lagi er fengin fram hæsta gráðan úr sýnunum. Gleason-stig eru fengin með því að leggja saman algengustu töluna og hæstu töluna. Samanlagðar eru þær nefndar Gleason-stig. Gleason-stig = algengasta gráðan + hæsta gráðan í sýnunum Dæmi um niðurstöður úr sýnum:

• flest sýnin innihalda þriðju gráðu frumur og

• hæsta gráða sem finnst eru fjórðu gráðu frumur þannig að

• Gleason-stigið verður sjö (3 + 4). Gleason-stig er venjulega sex eða meira vegna þess að gráður eitt og tvö eru ekki krabbamein. Þess vegna er Gleason-stigið oftast milli sex (3+3) og tíu (5+5) þ.e. krabbamein.
  

Þegar þú færð niðurstöður frá lækni er oftast gefin upp heildarniðurstaðan, Gleason-stig en ekki Gleason-gráða. Gráðuflokkur Þú munt ef til vill heyra lækninn tala um „gráðuflokkinn“ þinn. Þetta er nýrri leið til að flokka hversu alvarlegt krabbameinið hjá þér muni líklega verða. Gráðuflokkurinn þinn verður tala á milli eitt og fimm. Fáðu frekari upplýsingar um gráðuflokkinn þinn hjá lækninum eða hjúkrunarfræðingi. Hvaða þýðingu hefur niðurstaðan, Gleason-stigið, fyrir mig? Eftir því sem Gleason-stigið eða gráðuflokkurinn er hærri er krabbameinið alvarlegra og líklegra til að dreifa sér. Taflan á blaðsíðu 13 útskýrir mismunandi Gleason-stig og gráðuflokka sem gefnir eru út frá niðurstöðum úr sýnatökum. Þetta eru einungis leiðbeiningar. Læknirinn þinn eða hjúkrunarfræðingur útskýrir niðurstöðurnar fyrir þér.

1. Rannsóknir eru gerðar til að athuga á hvaða stigi krabbameinið er – hvort það hefur dreift sér og hvar í líkamanum það er. Þú gætir þurft að fara í segulómun (MRI), tölvusneiðmynd (CT) eða beinaskann. Niðurstöðurnar hjálpa til við að ákveða hvaða meðferð hentar þér. Stigun er aðferð til að skrá útbreiðslu krabbameins. Algengasta aðferðin er TNM-aðferðin (Tumour-Nodes-Metastases).

Krabbameinsfrumur í blöðruhálskirtli geta dreift sér til annarra líkamshluta í gegnum blóðrásina. Þær geta líka dreift sér til eitlanna nálægt blöðruhálskirtlinum og síðan ferðast með sogæðunum til annarra hluta líkamans. Eitlarnir og sogæðarnar eru hluti af sogæðakerfinu sem er dreift um allan líkamann.

TNM-stigun er notuð til að finna út hvort krabbameinið í þínu tilviki er staðbundið, staðbundið en vaxið út fyrir kirtilinn eða hvort það er krabbamein með staðfestum meinvörpum.

Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein vex innan kirtilsins. Stundum er það kallað krabbamein á frumstigi (early prostate cancer). Oft vex staðbundið krabbamein svo hægt að það veldur ekki vandræðum á lífsleiðinni. En staðbundið krabbamein getur líka vaxið hraðar og dreift sér til annarra líffæra. Ef til vill þarf ekki að meðhöndla staðbundið blöðruhálskirtiliskrabbamein sem vex hægt, í stað þess er fylgst með því. Í sumum tilfellum vex staðbundið krabbamein hraðar og getur dreift sér til annarra líkamshluta. Í þeim tilfellum er líklegra að það valdi vandræðum og þurfi að meðhöndla. Meðferðarúrræði við staðbundnu blöðruhálskirtilskrabbameini miða vanalega að því að lækna krabbameinið. Nokkur meðferðarúrræði eru í boði. Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein vaxið út fyrir kirtilinn Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein er vaxið út fyrir kirtilinn og/eða hefur dreift sér í nálæg svæði. Meinið getur dreift sér til sáðblaðra, þvagblöðrunnar, endaþarms, grindarholsveggjar eða eitla í nárum. Hugsanlega færðu meðferð í þeim tilgangi að lækna krabbameinið eða til að halda því í skefjum. Meðferðarúrræði fara eftir dreifingu krabbameinsins. Krabbamein í blöðruhálskirtli með staðfestum meinvörpum Krabbameinið hefur dreift sér frá kirtlinum til annarra líffæra. Einnig nefnt blöðruhálskirtilskrabbamein með meinvörpum. Það getur dreift sér um allan líkamann en algengast er að það dreifi sér til beina og eitla. Ekki er hægt að lækna blöðruhálskirtilskrabbamein með staðfestum meinvörpum en það er hægt að halda því niðri, stundum árum saman. Einkennin sem þessu geta fylgt eru mikil þreyta, verkir í baki, mjöðmum eða mjaðmagrind og erfiðleikar við þvaglát. Það eru til meðferðarúrræði til að ráða við einkennin.

Mismunandi meðferðarúrræði eru í boði eftir því hvort krabbameinið er staðbundið, staðbundið vaxið út fyrir kirtilinn eða krabbamein með staðfestum meinvörpum. Hér á eftir er samantekt yfir helstu meðferðarúrræði. Sum úrræðin henta ekki í þínu tilviki. Læknirinn metur allar niðurstöður rannsókna til að fá heildarmynd af dreifingu (stigun) krabbameinsins og hversu hratt það vex. Þetta hjálpar þér og lækninum að ræða bestu mögulegu meðferð. Ef krabbameinið hefur dreift sér getur meðferð haldið því í skefjum, stundum árum saman. Fáðu upplýsingar hjá lækninum þínum hvaða meðferð gæti hentað þér. Lestu meira um meðferðarúrræðin hér að neðan:

Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein

1. virkt eftirlit (active surveillance)

2. vöktuð bið (watchful waiting)

3. skurðaðgerð (brottnám blöðruhálskirtils = radical prostatectomy)

4. ytri geislameðferð

5. innri geislameðferð (brachytherapy, geislavirkum kornum er komið fyrir í kirtlinum, annaðhvort varanlega eða tímabundið)
   

Staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein vaxið út fyrir kirtilinn

1. ytri geislameðferð með hormónahvarfsmeðferð (og stundum með skammvinnri innri geislameðferð)

2. hormónahvarfsmeðferð

3. vöktuð bið (watchful waiting)

4. skurðaðgerð (brottnám blöðruhálskirtils) með hormónahvarfsmeðferð og/eða ytri geislameðferð, ekki eins algengt
   

Krabbamein í blöðruhálskirtli með staðfestum meinvörpum

1. hormónahvarfsmeðferð (stundum með lyfjameðferð)

2. lyfjameðferð frekari meðferð til að halda í skefjum útbreiddu krabbameini

3. meðferð í þeim tilgangi að meðhöndla einkenni við útbreiddu krabbameini
   

Virkt eftirlit (active surveillance) Virkt eftirlit er ein leið til að fylgjast með hægvaxandi krabbameini. Markmiðið er að forðast eða seinka ónauðsynlegri meðferð hjá körlum með staðbundið krabbamein sem litlar líkur eru á að dreifi sér og forðast þar með eða seinka aukaverkunum meðferðar. Virkt eftirlit felur í sér reglubundnar rannsóknir frekar en að grípa strax til meðferðar. Þú ferð ef til vill í PSA-blóðprufu, sýnatöku og skönn (sjá bls. 8). Fáðu upplýsingar hjá lækninum eða hjúkrunarfræðingi við hverju þú mátt búast. Með rannsóknunum er verið að fylgjast með hugsanlegum breytingum sem benda til þess að krabbameinið sé að vaxa. Ef það reynist rétt er metið hvort þér er boðin meðferð í þeim tilgangi að lækna krabbameinið, svo sem skurðaðgerð (radical prostatectomy), ytri eða innri geislameðferð. Vöktuð bið (watchful waiting) Vöktuð bið er önnur nálgun til að fylgjast með blöðruhálskirtilskrabbameini sem gefur engin einkenni og veldur engum óþægindum. Markmiðið er að fylgjast með krabbameininu í lengri tíma. Þetta þýðir að þú getur verið laus við eða seinkað meðferð og aukaverkunum sem af henni stafa. Engin meðferð er gefin nema þú fáir einkenni, t.d. erfiðleika við þvaglát eða verki í beinum. Ef krabbameinið fer að vaxa hraðar en búist var við og þú færð einkenni, t.d. erfiðleika við þvaglát eða verki í beinum, verður þér boðin hormónahvarfsmeðferð í þeim tilgangi að ráða við einkennin frekar en að bjóða meðferð til að uppræta krabbameinið. Karlar í vaktaðri bið fara í færri rannsóknir en karlar í virku eftirliti. Almennt hentar þetta körlum með önnur heilsufarsvandamál auk blöðruhálskirtilskrabbameinsins og körlum sem eru ekki nógu vel á sig komnir til að gangast undir skurðaðgerð eða geislameðferð. Einnig getur þetta átt við ef líkur eru á því að krabbameinið muni ekki valda óþægindum meðan þú lifir eða stytta líf þitt. Að vera í eftirliti Ef þér er boðið virkt eftirlit eða vöktuð bið gakktu þá úr skugga um hvorn kostinn læknirinn er að kynna þér. Það er þó nokkur munur á þessu tvennu. Hugtökin eru ekki alltaf notuð á sama hátt og sumir læknar nota önnur hugtök eins og „reglubundið eftirlit“ og „bíða og sjá“. Farðu fram á að fá nákvæmar útskýringar á hvað læknirinn á við. Skurðaðgerð (brottnám blöðruhálskirtils) Skurðaðgerð í þeim tilgangi að fjarlægja blöðruhálskirtilinn og krabbameinið sem þar er. Skurðlæknirinn fjarlægir sáðblöðrurnar sem eru tveir kirtlar staðsettir bakvið blöðruhálskirtilinn og framleiða hluta vökvans sem er í sæðinu. Skurðlæknirinn fjarlægir ef til vill einnig nálæga eitla ef hætta er á að krabbameinið dreifi sér þangað. Til eru nokkrar tegundir skurðaðgerðar:

• kviðsjáraðgerð með aðgerðarþjarka (robot) – skurðaðgerð þar sem gerð eru nokkur lítil göt á kviðinn

• opin skurðaðgerð – skurður frá nafla að lífbeini

Skurðaðgerð hentar aðeins þeim körlum sem eru með staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein og eru vel á sig komnir og hraustir að öðru leyti. Skurðaðgerð getur komið til greina ef krabbameinið er vaxið út fyrir kirtilinn og skurðlæknir telur að hægt sé að fjarlægja það. Þá getur verið þörf á frekari meðferð eftir aðgerðina, til dæmis geislameðferð. Flestir karlar fá aukaverkanir eftir skurðaðgerð. Algengustu aukaverkanir eru þvagleki og ristruflanir, bæði við að fá ris og halda risi (erectile dysfunction). Aukaverkanir geta lagast með tímanum og ýmis meðferðarúrræði eru í boði. Eftir aðgerðina færðu ekki sáðlát þótt þú fáir fullnægingu. Aðgerðin veldur ófrjósemi. Ef þú hefur áform um að eignast börn eftir aðgerðina er hægt að frysta sæði áður en aðgerð fer fram og beita glasafrjóvgun. Ytri geislameðferð Háorkuröntgengeislar, frá geislagjafa sem er fyrir utan líkamann, eru notaðir til að eyðileggja krabbameinsfrumur. Ytri geislameðferð meðhöndlar allan kirtilinn og stundum einnig svæðið næst honum. Meðferðin hentar þeim sem eru með staðbundið krabbamein og sumum sem hafa krabbamein sem hefur vaxið út fyrir kirtilinn. Stundum er beitt hormónahvarfsmeðferð samhliða geislameðferð. Sumir karlar fá aukaverkanir af ytri geislameðferð. Þær geta verið tíð þvaglát og erfiðleikar við þvaglát, breytingar á hægðamynstri eins og tíðari hægðalosun og lausari hægðir, stundum niðurgangur, ristruflanir og þreyta. Aukaverkanirnar koma fram á meðferðartímabilinu og lagast yfirleitt með tímanum. En stundum vara þær í langan tíma eftir að geislameðferð lýkur og koma jafnvel síðar, stundum mörgum árum seinna. Ýmis meðferðarúrræði standa til boða til að takast á við aukaverkanirnar. Innri geislameðferð (brachytherapy) Geislavirkum gjafa er komið fyrir inni í blöðruhálskirtlinum til að eyðileggja krabbameinsfrumur. Til eru tvær tegundir af þessari meðferð, háskammta innri geislun og lágskammta innri geislun:

• Lágskammta innri geislun er einnig nefnd langtíma innri geislun. Litlum geislavirkum kornum er komið fyrir í kirtlinum og þau skilin þar eftir. Kornin gefa geisla í átta til 10 mánuði en eru í kirtlinum það sem eftir er ævinnar. Meðferðin getur átt við ef krabbameinið er staðbundið og líklega ekki vaxið úr fyrir kirtilinn.
  

• Háskammta innri geislun er einnig nefnd skammvinn innri geislun. Geislavirkum kornum er komið fyrir í kirtlinum nokkrar mínútur í einu og síðan eru þau fjarlægð. Þessi meðferð er notuð til að meðhöndla staðbundið krabbamein sem líkur eru á að sé hraðvaxandi og stundum við staðbundnu krabbameini sem er vaxið út fyrir kirtilinn.

Innri geislameðferð er hægt að nota með ytri geislameðferð í þeim tilgangi að gefa öllum kirtlinum og svæðinu næst honum hærri geislaskammt en ella. Hugsanlega er gefin hormónahvarfsmeðferð í nokkra mánuði áður en innri geislameðferð hefst í þeim tilgangi að draga kirtilinn saman. Sumir karlar fá aukaverkanir eftir innri geislun eins og erfiðleika við þvaglát, ristruflanir og mikla þreytu. Þeir sem fá lágskammta innri geislun geta fengið breytingar á hægðamynstri, einkennin eru þó oftast væg. Meðferðarúrræði eru í boði til að takast á við aukaverkanirnar. Hormónahvarfsmeðferð Blöðruhálskirtilskrabbamein getur vaxið ef karlhormónið testósterón er til staðar. Hormónahvarfsmeðferð er gefin til að stöðva testósterónáhrifin á krabbameinsfrumurnar. Meðferðin hefur áhrif á allar blöðruhálskirtilskrabbameinsfrumur hvar sem þær eru í líkamanum. Hormónahvarfsmeðferð læknar ekki blöðruhálskirtilskrabbamein en heldur því í skefjum, stundum árum saman. Hormónahvarfsmeðferð er oft gefin samhliða ytri geislameðferð þegar blöðruhálskirtilskrabbamein er staðbundið. Það er einnig hefðbundin meðferð við langt gengnu blöðruhálskirtilskrabbameini. Ef þú ert með útbreitt krabbamein er þér ef til vill boðin lyfjameðferð samhliða hormónahvarfsmeðferðinni. Hormónahvarfsmeðferð getur verið þrenns konar:

• sprautur eða ígræðsla til að stöðva testósterónframleiðslu líkamans

• töflur sem stöðva áhrif testósteróns

• skurðaðgerð til að fjarlægja eistun sem framleiða testósterón
  

Hormónahvarfsmeðferðin veldur aukaverkunum þegar magn testósteróns minnkar í líkamanum. Þær geta verið:

• hitakóf

• minnkuð kynlöngun

• risvandamál, bæði að fá ris og halda því

• mikil þreyta

• roti og eymsli í geirvörtum

• þyngdaraukning Líkurnar á aukaverkunum fara eftir tegund og lengd meðferðar. Til eru leiðir til að takast á við þær.

Lyfjameðferð Í lyfjameðferð eru notuð frumudrepandi lyf til að drepa krabbameinsfrumur hvar sem þær eru í líkamanum. Lyfin útrýma ekki blöðruhálskirtilskrabbameininu en þau stuðla að því að minnka það og hægja á vexti þess. Lyfjameðferð er yfirleitt notuð þegar blöðruhálskirtilskrabbameinið hefur dreift sér. Hægt er að nota hana með hormónahvarfsmeðferð hjá þeim sem eru nýgreindir með útbreitt blöðruhálskirtilskrabbamein. Einnig er hægt að gefa lyfjameðferð þeim sem svara ekki lengur hormónahvarfsmeðferð. Lyfjameðferðinni fylgja aukaverkanir sem erfiðara er að ráða við ef þú ert með önnur heilsufarsvandamál auk krabbameinsins. Þess vegna þarft þú að vera nokkuð vel á þig kominn líkamlega ef þú færð lyfjameðferðina. Aukaverkanirnar geta verið mikil þreyta, lystarleysi, hármissir, hægðavandamál, sár í munni og minni mótstaða gegn sýkingum. Aukaverkanirnar lagast yfirleitt smám saman þegar lyfjameðferð er hætt. Meðferð sem miðar að því að halda útbreiddu blöðruhálskirtilskrabbameini í skefjum Frekari hormónahvarfsmeðferð, stundum samhliða lyfjameðferð, er fyrsta val í slíkum aðstæðum. Til lengri tíma litið minnka áhrif hennar en önnur meðferðarúrræði eru í boði sem geta hjálpað við að halda krabbameininu í skefjum og lengja lífið:

• Frekari hormónahvarfsmeðferð getur hjálpað að halda krabbameininu í skefjum. Þér gæti verið boðin ný tegund meðferðar með lyfinu Abiraterone (Zytiga®) eða Enzalutamide (Xtandi®).

• Frekari krabbameinslyfjameðferð getur verið í boði ef hormónahvarfsmeðferðin er hætt að skila nógu góðum árangri.

• Radium 223 (Xofigo®) er ný tegund innri geislameðferðar sem getur lengt lífið. Hún getur einnig seinkað einkennum, til dæmis verkjum í beinum og beinbrotum vegna útbreiddra meinvarpa í beinum.

• Sterar geta minnkað testósterónframleiðslu líkamans. Þeir auka einnig matarlyst, orku og minnka verki.

Einkennameðferð við krabbameini í blöðruhálskirtli með staðfestum meinvörpum Ef þú ert með útbreitt blöðruhálskirtilskrabbamein og einkenni, t.d. verki í beinum, þá eru meðferðarúrræði í boði:

• Verkjastillandi lyf geta slegið á verki.

• Geislameðferð getur minnkað einkenni. Þá er notast við lága heildarskammta til að hægja á krabbameinsvexti og draga með því úr einkennum.

• Ákveðin lyf (bisphosphonates) eru notuð þegar blöðruhálskirtilskrabbamein hefur dreift sér til beina. Þau styrkja beinin og minnka þannig hættuna á beinbrotum hjá körlum sem eru með beinþynningu af völdum krabbameinsins. Þau eru einnig notuð til að draga úr verkjum í beinum.

Klínískar rannsóknir Klínísk rannsókn er ein tegund rannsókna í læknisfræði. Markmið klínískra rannsókna er að finna nýjar og betri leiðir til að fyrirbyggja, greina og meðhöndla sjúkdóma og halda þeim í skefjum. Þú getur spurt lækni þinn hvort einhverjar rannsóknir séu mögulega í gangi sem standi þér til boða að taka þátt í.

1. Nokkur atriði hafa áhrif á hvaða meðferð verður fyrir valinu:
   

• Dreifing krabbameinsins (stigun)

• Hversu hraðvaxandi það er

• Hvað mismunandi meðferðarúrræði hafa í för með sér

• Kostir og gallar hverrar meðferðar

• Mögulegar aukaverkanir meðferðar

• Praktísk atriði eins og hversu oft þú þarft að fara á sjúkrahús eða hversu langt er að fara á sjúkrahús

• Þín eigin afstaða og tilfinningar til mismunandi meðferðarúrræða, til dæmis vilja sumir láta fjarlægja blöðruhálskirtilinn en aðrir geta ekki hugsað sér að fara í skurðaðgerð

• Hvernig meðferðin, sem valin er í upphafi, hefur áhrif á meðferðaúrræði á síðari stigum ef krabbameinið tekur sig upp aftur eða dreifir sér (sjá bls. 31-32)Aldur og almennt heilsufar – t.d. hvort þú ert með aðra sjúkdóma, svo sem hjartasjúkdóm
  

Sérhver meðferð hefur aukaverkanir. Þær eru einstaklingsbundnar og ekki víst að þú fáir allar hugsanlegar aukaverkanir. Áður en meðferð er ákveðin er mikilvægt að þú gerir þér grein fyrir hverjar hugsanlegar aukaverkanir eru og hvernig þú myndir takast á við þær. Það getur verið erfitt að skilja og gera sér grein fyrir mismunandi meðferðarúrræðum, sérstaklega þegar þú ert nýbúinn að fá greininguna. Gakktu úr skugga um að þú fáir allar upplýsingar sem þú þarft og gefðu þér tíma til að átta þig á hvað hugnast þér best. Gott er að skrifa niður spurningar sem þú vilt fá svör við áður en þú ferð í viðtal og hafa einhvern með þér í viðtalið sem skrifar niður og hjálpar þér að muna hvað fór fram. Ef þú þarft frekari meðferð Meðferðin sem valin er í upphafi getur haft áhrif á meðferðarmöguleika í framtíðinni ef þú þarft hugsanlega áframhaldandi meðferð. Sum meðferðarúrræði henta í þínu tilviki, ræddu málin við lækni.

Taflan sýnir hvers konar meðferð gæti hentað eftir upphaflega meðferð.