Rætt um krabbamein í blöðruhálskirtli við Eirík Jónsson yfirlækni og sérfræðing í þvagfæraskurðlækningum og fleiri aðila.
Krabbamein í blöðruhálskirtli getur verið snúið, í samanburði við önnur krabbamein, og þá sérstaklega þegar kemur að ákvörðun um meðferð. Sérstaklega er svo ef krabbameinið greinist á byrjunarstigi eða staðbundið eins og kallað er. Þá getur nefnilega valið um meðferð spannað allt frá því að bíða átttekta eða að nema blöðruhálskritilinn á brott með skurðaðgerð. En hvað gerir þá karlmaður sem fær þá vitneskju að hann sé með krabbamein blöðruhálskirtli?
Eiríkur Jónsson, sérfræðingur í þvagfæraskurðlækningum, hefur um árabil sinnt meðferð sjúklinga sem fengið hafa krabbamein í blöðruhálskirtil. Hann hefur margoft fært karlmönnum fréttir sem þessar. Í framhaldinu sest hann niður með þeim og konum þeirra eða öðrum nákomnum og ræðir möguleikana.
„Hér er margt sem þarf að taka til athugunar og ekkert eitt sem gildir fyrir alla,“ segir Eiríkur og leggur áherslu á að málið sé skoðað vandlega áður en ákvörðun er tekin. „Í fyrsta lagi skiptir máli hvort sjúkdómurinn er staðbundinn og þannig á byrjunarstigi. Þá skiptir aldur sjúklingsins líka máli því oft er krabbamein í blöðruhálskirtli mjög hægfara og mönnum endist einfaldlega ekki aldur til þess að meinið valdi þeim vandkvæðum, það eru hugsanlega aðrir alvarlegir sjúkdómar sem geta gert mönnum lífið leitt og valdið óskunda á efri árum og jafnvel dregið þá til dauða. En þegar menn fá þessa vitneskju finnst mönnum hún óþægileg og vilja losna við meinið og þá þarf að ræða möguleikana.“
Eiríkur segir að nái sjúkdómurinn ekki út fyrir blöðruhálskirtilinn standi menn frammi fyrir fleiri valmöguleikum í meðferð. „Það er í fyrsta lagi hægt að bíða og sjá hvort sjúkdómurinn þróast áfram og hvert hann stefnir. Með reglulegu eftirliti, fyrst á þriggja mánaða fresti, má fylgjast með því hvort frekari breytingar verða. Ef svo er ekki má hafa lengra milli athugana en grípa inn í ef eitthvað er að gerast. Ef við hefjum meðferð strax við greiningu eru enn valmöguleikar. Staðbundið krabbamein má annað hvort meðhöndla með geislameðferð eða nema burt með skurðaðgerð. Í skurðaðgerð er blöðruhálskirtillinn tekinn ásamt sáðblöðrum. Eftir slíka meðferð getur tekið nokkurn tíma að ná fullri stjórn á þvagláti, yfirleitt frá nokkrum vikum og upp í nokkra mánuði og í undantekningatilvikum geta menn átt við þann vanda að stríða upp frá því. Hafi stinning verði eðlileg fyrir aðgerð má búast við að hún verði það í 50-60% tilvika. Það getur þó tekið eitt til tvö ár að svo verði. Til er þó ágæt meðferð við ristruflunum sem hægt er að byrja fljótlega eftir aðgerð.“
Krabbamein í blöðruhálskirtli greinist helst hjá körlum sem eru nokkuð við aldur en meðalaldur er um 72 ár og tveir þriðju þeirra sem greinast með sjúkdóminn eru yfir sjötugu. Sjaldgæft er að hann greinist hjá körlum undir fimmtugu en dæmi eru þó um slíkt. Nokkuð á annað hundrað karla eru greindir árlega og rúmlega fjörutíu látast árlega af völdum sjúkdómsins. Hjá milli 40 og 50 sjúklingum er meinið fjarlægt, hjá öðrum 15 til 20 er beitt geislameðferð og kringum 20 til 30 karlar velja það að bíða og sjá hvaða þróun muni eiga sér stað.
Eiríkur segir að aukin vitund og þekking manna á sjúkdómnum hafi orðið til þess á æ fleiri greinist á hverju ári. Hann segir að aldur karla ráði oft miklu um viðbrögð þeirra við sjúkdómsgreiningunni. Yngri menn vilji síður fara í meðferð vegna hugsanlegra neikvæðra áhrifa á stjórn þvagláta og kyngetu, nema ljóst sé að sjúkdómurinn þróist hratt. Spurningin sem menn standi frammi fyrir sé einatt sú hvort meðferð sé bráðnauðsynleg, og hversu mikil áhrif hún hafi á lífslengd og lífsgæði.
„Það er þó oft þannig að menn kjósa meðferð á þeim grunni að vitneskjan um eitthvað sem kraumar í þeim rýri lífsgæði þeirra. Menn eru bara þannig gerðir að þeir vilja ekki bera í sér neitt óæskilegt og það sjónarmið er mjög skiljanlegt.“
Eiríkur tekur líka fram að leiti menn læknis vegna gruns um sjúkdóm sem þennan verði þeir að vera undir það búnir að takast á við erfiðar ákvarðanir. „Ef niðurstaðan er sú að menn eru með sjúkdóminn þá kemur alltaf upp þessi spurning um hvað eigi að gera. Við greinum sjúklingnum og fjölskyldunni frá stöðunni og í framhaldi af því ræðum við saman um möguleikana og yfirleitt er hægt að taka nokkuð góðan tíma í það. Þessi sjúkdómur er þess eðlis að valkostirnir geta verið ýmsir og þess vegna verða sjúklingar og fjölskyldur þeirra að koma inn í sjálfa ákvörðunina um úrræðin. Í sumum tilvikum kemur aðeins ein leið til greina og þá getur læknirinn tekið af skarið.“
Í lokin vill Eiríkur undirstrika að í langflestum tilvikum taka menn ákvarðanir sem þeir eru sáttir við þó svo ferlið frá greiningu og að endanlegri ákvörðun valdi oft miklu hugarangri.